Wbrew pozorom rodzaj wydawanych w postępowaniu karnym wyroków nie ogranicza się jedynie do wyroków skazujących oraz uniewinniających. Kodeks postępowania karnego przewiduje również możliwość umorzenia postępowania karnego wyrokiem, a nawet warunkowego umorzenia postępowania karnego, o czym słów kilka.

    Warunkowe umorzenie postępowania karnego to instytucja prawa karnego, która jest uregulowana w Kodeksie karnym w art. 66 – 68 k.k., ale stosuje się do niej także przepisy art. 72 i 74 k.k. z mocy odesłania do tych przepisów zawartego w art. 67 § 3 i 4 k.k.

    W pierwszej kolejności należy jednak zadać pytanie, co daje wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne? Udzielając odpowiedzi na to pytanie, należy wskazać, że osoba wobec której postępowanie karne zostało warunkowo umorzone nie jest karana. Nie jest wobec niej orzekana żadna kara, mimo iż zostaje ustalone, iż to ona dopuściła się danego przestępstwa.

    W tym miejscu powstaje zatem pytanie, co zatem orzeka Sąd w takim wyroku? Sąd warunkowo umarzając postępowanie karne czyni to na okres próby (tak jak przy warunkowym zawieszeniu wykonania kary), który wynosi od 1 roku do lat 3. Poza tym, pomimo braku orzekania kary i skazywania sprawcy, Sąd może orzec pewne obowiązki i zakazy z art. 72 § 1 pkt 1 – 3, 5 – 6b, 7a lub 7b k.k., tj. zobowiązać do: informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby; przeproszenia pokrzywdzonego; wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby; powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających; poddania się terapii uzależnień (za zgodą sprawcy); poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji (za zgodą sprawcy); uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych; powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób (Sąd tutaj wskazuje minimalną odległość od osób chronionych, którą skazany obowiązany jest zachować); opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (Sąd określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym – w odniesieniu do sprawcy przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej). Ponadto, Sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości także obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę. Sąd może orzec także świadczenie pieniężne z art. 39 pkt 7 k.k.  na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej (maksymalnie 60.000 złotych) lub zakaz prowadzenia pojazdów (art. 39 pkt 3 k.k.) do lat 2. Sąd też może oddać osobę względem której warunkowo umarza postępowanie pod dozór kuratora, osoby godnej zaufania lub odpowiedniej instytucji. O tym, czy i jakie ewentualnie obowiązki Sąd nałoży na danego sprawcę decyduje charakter czynu, okoliczności jego popełnienia, fakt wyrządzenia szkody i jej rozmiar etc. Co ważne, Sąd może te obowiązki modyfikować w trakcie okresu próby, podobnie z dozorem (art. 74 k.k.).

     W tym miejscu należy postawić sobie pytanie, kiedy Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne? Otóż, należy podkreślić, że warunkowe umorzenie postępowania karnego możliwe jest tylko i wyłącznie w stosunku do przestępstw, które są zagrożone w ustawie (w tym w Kodeksie karnym) karą pozbawienia wolności do lat 5 (albo karą łagodniejszą np. grzywną lub ograniczeniem wolności). Jeśli zatem przestępstwo jest zagrożone karą surowszą niż 5 lat pozbawienia wolności, to nie ma możliwości warunkowego umorzenia postępowania. Jeśli zaś chodzi o przesłanki, to art. 66 § 1 k.k. stanowi, że „Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa”. Wszystko zatem wymaga rozpatrzenia na tle konkretnego przypadku.

                                                                                                                                                                          Michał Poznański
                                                                                                                                                                                adwokat